آبشار قینرجه ، تکاب

يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ

اى انسان، چه چيز تو را در باره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته؟

من در میان افریده هایت اشرف شدم...

يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ ما غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ‏
هان اى انسان! چه چيز تو را در برابر پروردگار ارجمند و توانايت مغرور ساخته است؟
راستى چه عامل و انگيزه‏اى تو را فريفت و زشت را زيبا و باطل را حق و بيداد را، در نظرت دادگرى جلوه داد تا او را نافرمانى كنى و به گناه دست‏يازى؟!
از پيامبر گرامى آورده‏اند كه به هنگام تلاوت اين آيه مى‏فرمود: «غَرَّ جَهلُهُ» نادانى و ناآگاهى انسان او را در برابر خداى توانا و زندگى‏بخش به ورطه غرور و غفلت كشاند.(74)
در مورد واژه «كريم»، كه در آيه شريفه به عنوان وصف پروردگار انسان به كار رفته، ديدگاه‏ها متفاوت است:
1 - به باور پاره‏اى از دانشمندان «كريم» آن نعمت بخش و ارزانى دارنده نعمتى است كه همه كارهاى او نيكى و احسان است و در هر كارى سود مى‏رساند و يا زيانى را برطرف مى‏سازد.
2 - امّا به باور پاره‏اى ديگر، منظور از آن، بخشنده‏اى است كه افزون بر حقوق قانونى ديگران، حقوق اخلاقى آنان را نيز محترم مى‏شمارد و در پرتو كرم و فضل خويش - افزون بر آنچه در خور آن هستند - به آنها نعمت مى‏بخشد و حقوق خويش را از آنان نمى‏طلبد و در انديشه سود و يا دفع زيان نيست.
3 - از ديدگاه برخى، منظور كسى است كه اندك انجام وظيفه را مى‏پذيرد و پاداشى پرشكوه مى‏دهد.
4 - و از ديدگاه برخى ديگر منظور آن خدايى است كه در صورت توبه و اصلاح خود از سوى بنده، به بخشايش گناهان بسنده نمى‏كند، بلكه گناهان آنان را به ثواب و پاداش تبديل مى‏سازد.
از «فضيل» پرسيدند، كه اگر در روز رستاخيز خداى دادگر تو را در برابر دادگاه آن روز برپا نگاه دارد بپرسد: «ما غرّك بربك الكريم؟» هان اى انسان! چه چيز تو را در برابر پروردگار ارجمندت مغرور ساخت، چه پاسخى خواهى داد؟
او گفت: در پاسخ خواهم گفت: «غرّنى ستورك المرخاة» پرده‏هايى كه بر گناهانم افكندى و آنها را پوشاندى!
«يحيى‏بن معاذ» مى‏گويد: اگر خداوند در روز رستاخيز مرا در برابر دادگاه خود نگاه دارد و اين پرسش را طرح كند، خواهم گفت: «غرّنى بك برّك بى سالفاً و آنفاً» احسان و نيكى تو در گذشته و حال مرا مغرور ساخت.
و پاره‏اى نيز برآنند كه: خواهم گفت: بردبارى و مداراى تو مرا مغرور ساخت «غَرَّنى حلمك».
و «ابوبكر وراق» مى‏گويد: خواهم گفت: كرامت و فزون‏بخشى خداى بخشاينده مرا مغرور ساخت.
«ابن مسعود» مى‏گويد: هيچ انسانى نخواهد بود، جز اينكه در روز رستاخيز خداى فرزانه او را سؤال باران مى‏كند و مى‏پرسد: هان اى فرزند انسان! چه چيز تو را نسبت به من مغرور ساخت؟ چرا آنچه را آموختى به كار نبستى؟ چرا دعوت پيامبران مرا لبيك نگفتى؟ و پرسش‏هايى از اين‏گونه...
از اميرمؤمنان آورده‏اند كه فرمود: «كم مغرور بالستر عليه و مستدرج بالأحسأن اليه»(75)
چه بسيار انسان‏هاى مغرورى كه با مهر و گناه پوشى او به جاى بيدارى بيشتر به خواب غفلت و غرور گرفتار مى‏گردند! و چه بسيار كسانى كه در احسان و نعمت‏دهى او غرق مى‏شوند و توبه و جبران و اصلاح خويش را به تأخير مى‏افكنند و سرانجام گرفتار مى‏شوند!

در ادامه آيات در اين مورد مى‏فرمايد:
الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ‏
راستى چه چيز تو را در برابر پروردگارت مغرور ساخت؟ در برابر همان كسى كه تو را از نطفه‏اى بى‏مقدار آفريد و اندام و دستگاه‏هاى وجود تو را درست كرد و نظام بخشيد؟
به باور «مقاتل» منظور اين است كه: چه چيز تو را در برابر آن قدرتى مغرور ساخت كه تو را در بهترين چهره و شكل با ارزانى داشتن دو چشم، دو گوش، دو دست و دو پا نظام بخشيد و همه آن اعضا و اندام‏ها را هماهنگ با يكديگر و متناسب با مجموعه دنياى وجودت قرار داد و با زيبايى ويژه‏اى سامان بخشيد؟

•  إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ  وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ  وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ  عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ  يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ  الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ  فِي أَيِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ  كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّينِ  وَإِنَّ عَلَيْكُمْ لَحَافِظِينَ  كِرَامًا كَاتِبِينَ  يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ  إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ  وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ  يَصْلَوْنَهَا يَوْمَ الدِّينِ  وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِينَ وَمَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ  ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ  يَوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَيْئًا وَالْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ